10 Şubat 2011 Perşembe

ANTİK TARİHİ YÜZÜKLER VE AYNALAR(RESİMLİ)

Yüzükler





Kat. No:180
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Keban, Ağın
Geliş Şekli: Ağın kazısı, 1968
Boyutları: Çap: 1,8 cm.
Ağırlığı: 1,82 gr.
Dönemi: 1.S. 2.-3. yüzyıl

Yassı ve enli altın halkanın üstüne simetrik olmayan bir düzenlemeyle çeşitli bezemeler yerleştirilmiştir. İki uçta halka üstüne sarılmış teller yer almaktadır. Daha sonra bir tarafta üç kabara ve yine sarma bir tel vardır. Bu telden sonra ufak yuvarlak yuvalara yerleştirilmiş iki kırmızı taş ile bunların arasındaki büyük kabara gelir. Kırmızı taşların oturduğu yuvaların çevresi bir sıra granüle bezelidir. Halkanın bir kısmı ekcanim.

 


Kat. No: 183
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın ve cam hamuru
Geliş Yeri: Uşak, Kula
Geliş Şekli: Satın alınma
Boyutları: Yük.: 2,1 cm.; gen.: 1,9 cm.
Ağırlığı: 0,65 gr.
Dönemi: İ.S. 3. yüzyıl

İnce yatay çentikli altın halka, yüksek yuvarlak altın yuvaya yanlardan ikişer minik kürecikle lehimlenerek tutturulmuştur. Gri cam hamurundan yapılmış boncuk sonradan yüksek silindirik yuvaya oturtulmuştur.

 


Kat. No: 185
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın ve sard
Geliş Yeri: Bilinmiyor
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Gen.: 2,15 cm.; yük.: 1,8 cm.
Ağırlığı: 8,55 gr.
Dönemi: Geç Roma dönemi

Masif ve enli mühür yüzüğün halkası altına yuvarlak, üstte keskin köşelidir. Ortadaki kenarları yuvarlaklaştırılmış bir dikdörtgenin içindeki yuvaya elips şeklinde, üzeri yazıtlı, yüksek bir sard yerleştirilmiştir. Yazıda iki satır halinde ve sağdan sola doğru ters olarak: A?HNO - K?EOVC (Athenokleos'un) yazısı okunmaktadır.

 


Kat. No: 187
Adı: Yüzük mühür
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Alacahöyük
Geliş Şekli: Kazı buluntusu
Boyutları: Yük.: 1,9 cm.; gen.: 2,5 cm.
Ağırlığı: 18,87 gr.
Dönemi: İ.Ö. 14. 13. yüzyıl

Yivlendirilmiş geniş enli halkaya daire formlu yassı plaka (kaş) lehimle tutturulmuştur. Üzerinde, ortada, kazıma olarak hiyeroglif bir yazı ile çevresinde enli bir örgü bantı ile ince bir bant yer almaktadır. Hiyerogliften yüzüğün La-la-su adlı bir kişiye ait olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca ismin yanında hayat sembolü olan (a)nkh bulunmaktadır.

 


Kat. No: 188
Adı: Yüzük
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Gordion
Geliş Şekli: Kazı buluntusu
Boyutları: Çap: 1,8 cm.
Ağırlığı: 7,25 gr.
Dönemi: İ.Ö. 4. yüzyıl

Enli, ezilmiş halkası daire şeklindeki üst kısma lehimlenmiştir. Üstünde kazıma ile yapılmış templum in antis planlı bir tapınağın cephesi yer almaktadır. Tapınağın, akroterleri, bir rozetin tasvir edildiği alınlığı ve içinde ayakta duran tanrıça heykeli görülmektedir.

 


Kat. No: 192
Adı: Yüzük
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Keban, Ağın
Geliş Şekli: Kazı buluntusu 1968
Boyutları: Yük.: 1,5 cm.; gen.: 1,85 cm.
Ağırlığı: 1,97 gr.
Dönemi: İ.S. 2.-3. yüzyıl

Üstü noktalama bezeli kalın altın dikdörtgen bir levhanın kısa kenarlarının uçlarına iri altın kürecikler lehimlenerek kalın ve yumuşak kesitli yüzük halkasına tutturulmuştur.

 


Kat. No: 171
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın ve grena
Geliş Yeri: Tokat
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Yük.: 3,8 cm.
Ağırlığı: 32,6 gr.
Dönemi: İ.Ö. 1. yüzyıl-1.S. 1.yüzyıl

Yüzüğün ince halkasının iç kısmı düz, dış kısmı bombeli olup, halka tam alt ortasında hafif bir yükselti yapmaktadır. Bu yükseltinin nedeni, yüzük halkasının altına, dışına gelecek şekilde yuvarlak yuvaya yerleştirilmiş ufak bir zümrüttür. Halka, üstündeki konik bir çevreye lehimle birleştirilmiştir. Altıgen biçimli, enine paralel yivli bu altın konik çerçevenin ortasındaki yuvaya oral, bir grena monte edilmiştir.

 


Kat. No: 172
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın ve karneol
Geliş Yeri: Bilinmiyor
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Yük.: 2,6 cm.; gen.: 3,2 cm.
Ağırlığı: 18,85 gr.
Dönemi: İ.Ö. 1. yüzyıl-1.S. 1. yüzyıl

İçi boş yüzük halkasının kesiti yuvarlaktır. Oval yuvaya düz kesimli karneol oturtulmuştur. Taş üzerinde ayakta duran bir kadın figürü yer almaktadır. Sol elinde bereket boynuzu (cornuocopiae) sağ elinde asa (?) taşımaktadır. Bir yere yaslanmış gibi görünmesinden ötürü Felicitas olabilir.

 


Kat. No: 174
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın ve agat
Geliş Yeri: Giresun, Büyük Eyrice köyü
Geliş Şekli: Define kazısı (mezar), 24.12.1959
Boyutları: Yük.: 2,2 cm; gen.: 2,6 cm.
Ağırlığı: 6,9 gr.
Dönemi: İ.Ö.1.yüzyıl-1.S. 1. yüzyıl

İçi dolu yüzük halkasının iç kısmı düz, dış kısmı bombelidir. Elips şeklindeki yuvaya agat yerleştirilmiştir. Agat üzerinde, Globus'a basarak ayakta duran, sol elinde palmiye dalı, sağ elinde ileri doğru uzattığı çelengi ve ince uçuşan elbiseleri ile sola dönük, kanatlı "Victoria" figürü kazıma tekniği ile işlenmiştir.

 


Kat. No: 175
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın ve karneol
Geliş Yeri: Bilinmiyor
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Çap: 2,6 cm.
Ağırlığı: 6,65 gr.
Dönemi: İ.Ö. 1. yüzyıl - 1.S. 1. yüzyıl

Masif yüzük halkasının içi düz, dışı bombelidir. Yuva çevresi geniş ve yuvarlaktır. Aynı formdaki karneol yuvaya yerleştirilmiştir. Taş üzerinde sola dönük profilden bir erkek portresi işlenmiştir. Saçlar iri bukleler halindedir. Alından bağlanan bant, basın arkasında düğüm yapılmıştır ve bantın uçları enseye kadar inmiştir.

 


Kat. No: 178
Adı: Yüzük, taşlı
Cinsi: Altın ve grena (veya ruby)
Geliş Yeri: Patnos
Geliş Şekli: Satın alınma
Boyutları: Yük.: 2,7 cm; gen.: 2,5 cm; iç çap: 2cm.
Ağırlığı: 8,58 gr.
Dönemi: İ.S. 2. yüzyıl

İç kalıptan yapılan formun üstü altınla kaplanmıştır. Oval yuvanın içine kırmızı renkli bombeli, üzerinde koç figürü olan yüzük taşı monte edilmiştir. Yan tarafta ufak topuz çıkıntısı vardır.

 


Kat. No: 179
Adı: Yüzük, çift taşlı
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Konya
Geliş Şekli: Satın alınma
Boyutları: Yük.: 1,8 cm.; gen.: 1,9 cm.
Ağırlığı: 4,5 gr.
Dönemi: Roma dönemi

İki ayrı masif yüzük halkası altta birleştirilip tek yüzük haline getirilerek aralarına burmalı bir halka eklenmiştir. Her iki yüzüğün üst kısmına birer hafif oval yuva içine koyu mavi renkli bir taş yerleştirilmiştir. Yuvaların çevresinde birer sıra granüle, uçlarında da birer granüle üçgen bulunmaktadır.

Aynalar




Takı kelimesi bir çok yardımcı malzemeyi de çağrıştırır. Beğenme, beğendirme, süslenme arzusuna yönelik işlevi göz önüne alındığında, kıymetli taş ve metallerden yapıldıkları düşünülürse, mücevher kutuları, tuvalet masaları ve aynaların ne kadar önemli olduğu ortaya çıkacaktır. Bu nedenle, büyük bir grup oluşturmalarına ve başka bir kapsamda bir bütün olarak ele alınmalarının gerekli olmasına karşın, biz burada takı yardımcı malzemelerinden bir örnekle kataloğa başlamayı uygun gördük.

Yuvarlak aynanın 0,2 cm. kalınlığındaki yüksek kalaylı ve kurşşun içeren tunçtan oluşan metali sağlamdır. Ayna görevini gören gümüş parlaklığındaki ön yüzü temizdir ve aynanın kırık olan sapının gövdeye otırduğu kısım, yuvarlak gövdenin kenarında iki küçük çıkıntı halinde korunmuştur. Aynanın çerçevesi de ekcanim. Aynanın arkasına yapıştırılmış olan 0,9 mm. kalınlığındaki altın kaplama pirincin çapı, ana gövdenin çapından 0,7 cm. Daha küçüktür. Bu 0,7 cm.'lik bölümde ayna çerçevesinin yapıştırılması için sürülmüş olduğunu varsaydığımız beyaz ve sert, lak gibi bir maddenin izleri görülmektedir.

Altın kaplama pirinç safiha üzerinde cepheden tasvir edilmiş, kolları yanlaradoğru açık bir Eros kabartması yer almaktadır. Safiha çok ince olduğundan ezilmeler, kopmalar ve kırıklar oluşmuştur. Eros, vücut ağırlığını sağ bacağı üzerine vermiştir. Sağ kalçası hafifçe dışa çıkık, sağ ayağı yere tam basmakta, sol bacağı ise dizden hafif bükülü ve sol ayak parmaklarının sadece uçları yere değmektedir. Çıplak olarak betimlenmiş vücutta göğüs ve karın adaleleri belirgindir. Yana doğru açtığı sol kolu dirsekten bükülü olup elinde cepheden tasvir edilmiş bir kithara tutmaktadır. Sağ kolu da yine yana doğru açık, dirsekten hafif bükülüdür ve bu elinde de plektronu tutmaktadır. Plektronun kordonu bileğine bağlıdır ve ucundaki ponponu bileğin üzerinde kabartma olarak gösterilmiştir.

Baş hafif sağa dönük ve aşağı doğru çok hafif eğiktir. Saçlar ortadan ayrılmış ve kulak hizasına kadar iri dalgalar halinde gelip oradan enseye doğru bukleler yaparak inmektedir. Başın sağ tarafındaki saçlar işlenmiştir, sol tarafındaki bukleler ise görülmemektedir. Başın tepesinde bir tutam saç bukle yapılmıştır. Oval yüzde, yanaklar dolgun, dudaklar etli, burun basık, gözler iri, gözbebekleri belirgindir. Sırtından çıkan kanatların telekleri yukarı ve yanlara doğru açıktır ve uçları kanatların kapanmaya başladığı anı vurgulamaktadır.

Eros, sırtında, altın kaplama safihanın neredeyse tüm yüzeyini kapsayan bir pelerin taşımaktadır. Vücudu tamamen çıplak bırakan bu pelerin, arkada bir anlamda bir fon oluştururken, önde, boynun biraz altında, omuzlarda öne gelen "V" şeklinde yassı bir bantla bağlanmaktadır. Pelerin, omuzlardan aşağı, arkadan, bele doğru inerken ve bel hizasından sonra yanlara iri volonlar halinde dalgalanarak açılmaktadır. Bacakların bileğe yakın olan kısmında da pelerinin bir volanı belirtilmiştir. Rüzgarın etkisiyle dalgalanan kumaşın inceliği ve dökümlülüğü belli olmaktadır.

Bilindiği gibi, Eros, tasvirlerde en fazla karşılaşılan mitolojik figürlerden biridir. Genel olarak çıplak ve kanatlıdır. Elinde simgelerini taşır. Bu simgeler yayı ve oku, ya da kitharası olabilir. Eros'un, Zeus'un, Hermes'in ve Herakles'in simgeleriyle de tasvirleri vardır. Yalnız tasvir edilmesinin yanı sıra Pscyhe ya da Aphrodite ile birlikte olduğu tasvirler çoğunluktadır. Ankara aynasındaki Eros ise bu genellemelerden farklı bir özellik göstermesi açısından diğer Eros örneklerinden ayrılmaktadır. Yukarıda denildiği gibi genellikle çıplak tasvir edilen Eros bazı örneklerde giyimlidir. Bunlardan bazılarında ise bir pelerine sarınmıştır. Hemen hemen bütün tasvirlerde açık kanatlarla tasvir edilen Eros, Ankara aynasında ilk kez açık kanatların yanı sıra rüzgarla dalgalanan ve uçuşan bir pelerinle tasvir edilmiş olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu mzelliği de ünlü Khios'un şaire Sappho'nun bir ezgisini akla getirmektedir. Uzun zamandan beri bilinen bu ezginin belki de Ankara aynasında ilk kez bir tasvirini bulmuş olmaktayız. Bir fragman olarak zamanımuza ulaşmış olan bu ezgiden (E.Lobel - D.Page, Sappho Fragment 54, Oxford 1955) yalnız:

"omuzlarında eflatun khlamisiyle göklerden gelerek"

dizesi korunabilmiştir. Dizede başka renk olmasını düşünemediğimiz khlamis vurgulanmakta ve ayrıca Eros'un gökten geldiği belirtilmektedir. Aynı ifadeler kabartma üzerinde de mevcuttur. Bütün yüzeyi kaplaması ve zamanında belki eflatun renkte boyalı olmasıyla khlamis kabartmada da özellikle vurgulanmaktadır. Ayrıca yüzeye yayılırken yaptığı dalgalanma Nike tasvirlerindeki rüzgar etkisini burada da en gerçekçi bir şekilde yansıtmış olmaktadır. Böylece kabartma üzerindeki Eros da, Sappho'nun dizesindeki gibi sırtında uçuşan, dalgalanan eflatun peleriniyle gökyüzünden, bir ayağının üzerine daha henüz basarak yeryüzüne inmektedir.